1- دانشجوی دکترا دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران 2- استادیار دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران ، hmirazimi@ut.ac.ir 3- استادیار دانشگاه تهران
چکیده: (332 مشاهده)
«صراط» ازواژگانقرآن کریماستکه مفسران با گرایش عرفانی بر اساساندیشه و روش عرفانی خویش، مفاهیم مختلفی برای آن گفتهاند. مسأله پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانهای؛بررسی مفهوم «صراط» در آیات قرآن و تفسیر و تأویل آن از تفاسیر عرفانی پنجعارف پیش از ابنعربی: سهلبنعبدالله تستری، ابوعبدالرحمان سلمی، ابوالقاسم قشیری، رشیدالدین میبدی و روزبهان بقلیشیرازی، همچنین مقایسه اجمالی آن با دیدگاه ابنعربی است. یافتههایپژوهش گویای آن است که مفاهیم و مصادیق متعددی برای «صراط» ذکر شدهاست که عبارتنداز: هدایت و سعادت، اقامه عبودیت، معرفت حق، مشاهده و مکاشفه، دعوت عام و خاص، سیر و سلوک عارفانه، شریعت الهی. تمام موارد یاد شده؛ بیانگر مسیریاست که در راستای معرفت حقتعالی، جهت رسیدن به هدایت، تکامل و سعادت انسان مطرح است که میتوان آن را منطبق با دیدگاههای تفاسیر نقلی دانست. باری دیدگاه ابنعربی در برخی تبیینها از صراط همسو با دیدگاه عارفان قبل از خود است ولی بر اساس مبنای وحدت وجودی وی تفسیری که از صراط ارائه میکند بر همه موجودات و انسانها چه مومن و چه غیرمومن منطبق است هرچند در برخی از تحلیلهایش صراط را به عنوان صراط خاص یا صراط محمدیه برای اوحدی از افراد منطبق میداند.
