1- دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه قم ، m.izadi@qom.ac.ir 2- موسسه دین پژوهی علوی
چکیده: (192 مشاهده)
برای تبیین و اثبات معارف دینی و باورهای کلامی، به چند شیوه می‌توان استدلال کرد. این شیوه‌ها در قرآن کریم نیز بیان شده است. یکی از آیات مهمّی که شیوه‌های استدلال بر معارف الهی و دعوت به پروردگار را بیان می‌کند آیه 125 نحل است: «ادْعُ إِلَی سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَهِ وَالْمَوْعِظَهِ الْحَسَنَهِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِیلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِینَ». در این نوستار با روش تحلیل توصیفی به نقد و بررسی دیدگاه علامه طباطبایی درباره آیه مزبور پرداخته می‌شود. در این آیه شریفه، سه روش از روش‌های دعوت به دیانت و اثبات حقانیت معارف الهی بیان شده است که عبارتند از: حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن. از نظر علامه طباطبایی، حکمت، از بین شیوه‌های استدلال، منحصراً منطبق بر برهان است، چنان‌که موعظه بر خطابه و جدال بر جدل، منطبق است. ضمن اینکه مطابق نظر ایشان، الزام، گرچه غرض غالبی جدل است اما غرض دائمی نیست؛ ازاین‌رو ممکن است یک قیاس، جدلی باشد، امّا با هدفِ الزام نباشد. به نظر می‌رسد حکمت بر تمامی اقسام استدلال عقلی، منطبق می‌شود؛ البتّه بر فرض اینکه پذیرفته شود که استفاده از مغالطه در استدلالات کلامی، جایز است و موعظه حسنه نیز بر تمامی اقسام استدلال عقلی غیر از برهان، صادق است؛ همان طوری که «جادلهم» بر خصوص جدل، منطبق است و البته، الزام، داخل در هویّت جدل است.
izadi M, Jafarian M. A Criticism of Allameh Tabataba'i's Exegetic View about the Methods of Calling to Religion in the Verse 125 of Nahl. مطالعات تفسیری 2024; 14 (55) : 6 URL: http://tafsir.maaref.ac.ir/article-1-2971-fa.html
ایزدی محسن، جعفریان محمد. نقد دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی دربارۀ روش‌های دعوت به دین در آیه ۱۲۵ نحل. نشریه علمی مطالعات تفسیری. 1402; 14 (55) :107-126
.jpg)
