علل، زمینهها و شرایطی که باعث صدور خطبهای از جانب امام علی× شده است «فضای صدور خطبههای نهجالبلاغه» قلمداد میشود که در کتب حدیثی آن را «اسباب صدور حدیث» میگویند. این مقاله به منظور فهم بهتر معانی خطبههای نهجالبلاغه و حل برخی تضادهای ظاهری به بررسی فضای فرهنگی ـ اجتماعی صدور این خطبهها میپردازد. در این راستا علاوه بر بررسی روایات معتبر مربوط به خطبههای نهجالبلاغه، مطالعه برخی شرحها، کتب تاریخی مربوط به حوادث قرن اول هجری نیز سودمند است. ذکر این نکته نیز لازم است که ما در نقل فضای صدور حکم را به یک مورد خاص منحصر نمیکنیم؛ بلکه در فهم بهتر حدیث و روایت از آن بهرهمند میشویم.
در این نوشتار تلاش شده است تا با توجه به اهمیت مسئله، پیشینه تاریخی آن بازگو و روشهای فهم فضای صدور تبیین و با آسیبشناسی بحث، میزان تأثیر فرهنگ زمانه در این خطبهها واکاوی گردد.