۱۲ نتیجه برای ولایت
علیرضا کمالی،
دوره ۱، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۸۹ )
چکیده
قرآن کریم در آیه تطهیر به صراحت به لفظ اهلبیت^ اشاره فرموده است. مفسران شیعه درباره مصداق آن که پنج تن آلعبا هستند، اتفاق نظر دارند؛ اما مفسران اهل سنت بر یک عقیده نبوده و آرا مختلفی را در این باره مطرح نمودهاند که حاصل اکثر آنها این است که اهلبیت شامل تمامی بستگان نسبی و سببی پیامبر| میباشد. در این مقاله با کنکاشی در نهج البلاغه که متعلق به دوره صدر اسلام و بخشی از فرمایشات نخستین کاتب و شاهد همیشگی وحی قرآنی است، تلاش شده است تا دیدگاه امام علی× در باره مصداق اهلبیت را بازشناساند. آن حضرت اهلبیت^ را دارای ویژگیهای خاص میداند که تنها بر پنج تن آل عبا قابل انطباق است.
هادی رزاقی،
دوره ۴، شماره ۱۶ - ( ۱۰-۱۳۹۲ )
چکیده
تفسیر و شأن نزول آیه تبلیغ مورد اختلاف مفسران فریقین است. مفسران شیعه با استناد به آیات دیگر قرآن و روایات تفسیری، آیه را مرتبط با امامت امام علی× در روز غدیر خم میدانند اما جمعی از مفسران اهلسنت درباره تفسیر و شأن نزول آیه، دارای دیدگاههای متعددی میباشند و در این زمینه چندین شأن نزول را برای آیه تبلیغ بیان کردهاند. مقاله حاضر ضمن بیان دیدگاههای تفسیری فخر رازی، سیوطی، آلوسی و زحیلی، از مفسران اهلسنت، به بررسی آنها میپردازد. اقوال آنان در تفسیر آیه تبلیغ مردد میان: حراست از پیامبر اکرم| توسط عباس، اظهار عیبجویی و بیان لغزشهای یهود، ابلاغ مطلق اوامر الهی و جانشینی حضرت علی× میباشد.
حسین قاریان، محمدعلی مجدفقیهی،
دوره ۵، شماره ۱۹ - ( ۷-۱۳۹۳ )
چکیده
ترکیب «نور الله» در آیات قرآن کریم، تنها در آیه ۳۲ سوره توبه و ۸ سوره صف به کار رفته است. این مقاله در صدد بررسی مفهوم نور الله با محوریت آیه ۸ سوره صف است. تعبیر نور الله، نشان دهنده امر مهمی است که خداوند فرموده با وجود عناد و کراهت دشمنان، آن را تمام میکند. نور الله در زمانهای مختلف مورد استناد ائمه قرار گرفته است. اضافه نور به الله از باب تخصیص است و نور الله مفهوم کلی و قابل صدق بر کثیرین دارد، ازاینرو مفسران در معنا و تفسیر آن، مفاهیمی مانند: ایمان، اسلام، دین، قرآن، معجزات، نفس و شأن رسول الله، ولایت و امامت ائمه را بیان داشتهاند.
ایراهیم کلانتری، محمدرضا عبدالله پور،
دوره ۷، شماره ۲۶ - ( ۴-۱۳۹۵ )
چکیده
آیه ۵۵ مائده، از آیات چالشی و مورد اختلاف میان علما، اندیشمندان و مفسران فریقین است. دلیل اصلی این اختلاف، وجود واژه «ولیّ» و عبارت «الذین آمنوا...» در ترکیب آیه است. مفسران و علمای اهل سنت در برداشت خود از معنای «ولیّ» و یافتن مصداق برای «الذین آمنوا...» دیدگاهی متفاوت از علما و مفسران شیعه ارائه کردهاند. جمعی از مفسران اهل سنت، ولیّ را در آیه ولایت، بهمعنای دوستی، یاری، محبت و ... پنداشتهاند و مصداق «الذین آمنوا...» را منحصر در علی× نمیدانند، این در حالی است که مفسران و علمای شیعه، ولیّ را بهمعنای سرپرستی، ولایت در تصرف، ولایت سرپرستی و... گرفته، تنها مصداق کسی که در حال نماز صدقه داده است، حضرت علی× میدانند. این دو برداشت متفاوت در تفسیر آیه، سرچشمه اختلاف بین علمای فریقین گشته است. این مقاله با روش استنادی، تحلیلی به بررسی و نقد پرداخته و در نهایت با تکیه بر ادلّهای چند به اثبات دیدگاه مفسران شیعه پرداخته است.
سکینه آخوند، مائده آخوند،
دوره ۹، شماره ۳۶ - ( ۱۰-۱۳۹۷ )
چکیده
حسد بهمعنای آرزوی زوال نعمت از دیگری، افزون بر امور مادی، نعمتهای معنوی و کمالات خدادادی یا خودساخته را نیز شامل میشود. یکی از آیاتی که به این مطلب اشاره دارد آیه ۵۴ سوره نساء است که در آن سخن از افرادی بهمیان آمده است که بهدلیل فضل خدای تعالی نسبت به ایشان، مورد حسادت قرار گرفتهاند. خدای تعالی به این بندگان برگزیده خویش، «مُلک عظیم» عطا کرده است. این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی گرد آمده، در صدد تبیین معنای ملک عظیم و چگونگی حسادت به آن، با بررسی آیات مرتبط و روایات معصومان^ است و به این نتایج دست یافته که ملک عظیم همان مقام خلیفه اللهی و ولایت تکوینی است که خدای متعال به پیامبراکرم| و خاندان مطهر ایشان عطا نموده و حسادت به ملک عظیم، حسادت دشمنان اهل بیت^ به مقام امامت و خلافتی است که از سوی خدا به آن بزرگواران عنایت شده و از انگیزههای مهم مخالفت با دستور پیامبر اسلام| در مورد امامت و وصایت حضرت علی× است.
علی حسنبگی،
دوره ۱۰، شماره ۳۹ - ( ۹-۱۳۹۸ )
چکیده
مفسران شیعه آیه ۵۵ مائده مشهور به آیه ولایت را همواره برای إثبات ولایت حضرت علی× مطرح کردهاند. برخی از مفسران أهلسنت بر این رویکرد تفسیری إشکالهایی را وارد نمودهاند. آلوسی از مفسران أهلسنت بیان میکند که: لازمه تفسیر شیعه از آیه ۵۵ مائده، نفی إمامت إمامان دیگر شیعه است. مفسران شیعه به إشکال مذکور پاسخهایی دادهاند که به گمان نگارنده پاسخهای ارائهشده روشمند نبوده است. آخرین پاسخ مکتوب به شبهه آلوسی از زاویه «لُبّیبودن مفهوم مخالف آیه ولایت و عدم قابلیت تخصیص»، «مسلّم پنداشتن أمور غیر مسلّم» و ... دارای نقص و چالش است. با کوششی که انجام شد، مشخص گردید پاسخ شبهه مذکور در گرو توجه به نقش «إنَّما» در آیه مذکور است. گفتنی است شبهه آلوسی و پاسخ إرائهشده بر دلالت «إنَّما» بر حصر حقیقی مبتنی است در صورتی که دقت در کاربردهای «إِنَّما» گویای حصر اضافی است. درنتیجه منطوق و مفهوم آیه با نفی إمامت إمامان^ هیچ ارتباطی ندارد.
دکتر مهدی رستم نژاد،
دوره ۱۱، شماره ۴۱ - ( ۱-۱۳۹۹ )
چکیده
آیات ۳، ۵۵ و ۶۷ سوره مائده در موضوع ولایت است. بازخوانی تفسیری سوره مائده با محوریت این آیات بیانگر آن است که آیات ولایت تنها به سه آیه این سوره محدود نمیباشد، بلکه تمام آیات این سوره با نگاهی آسیبشناسانه در راستای تبیین و توضیح مسأله ولایت است. بیان موضوعاتی چون وفای به میثاقها و کیفر نقض پیمانها، بیان نعمتهای عظیم الهی و عقوبت ناسپاسان، طرح آیاتی در باب حبط، ارتداد، کیفر مرتدین، غلو و زیادهگویی در باب پیشوایان دینی، قصه پسران آدم و طرح موضوع مبعوث شدن دوازده رهبر آسمانی در بنیاسرائیل و اخذ میثاق برای آن، همه بهنوعی با موضوع ولایت مرتبط هستند و هر یک از این عناوین در بردارنده انذاری بر امت اسلام است تا قدر نعمت عظیم ولایت را بدانند و مانند امتهای پیشین به عقوبت کفران نعمت گرفتار نشوند.
خانم فاطمه رضایی، ولی الله نقی پورفر،
دوره ۱۱، شماره ۴۲ - ( ۴-۱۳۹۹ )
چکیده
یکی از شناختهای لازم برای سعادت انسان و جامعه، دشمنشناسی است. این موضوع در اسلام از اهمیت والایی برخوردار است و از جمله نگرانیهای پیامبرخدا| برای امتش، شناخت منافقان از مؤمنان واقعی بوده است. موضوع شناخت مؤمنان واقعی از منافقان از تفسیر آیه شریفه «حَتَّی یَمیزَ الْخَبیثَ مِنَ الطَّیِّب» قابل اصطیاد است. در مقاله حاضر برای مشخص کردن معیارهای تمیز، دیدگاههای مفسران فریقین بررسی گردیده و از مجموع نظرات مفسران بهدست میآید که خدای متعال برای تشخیص مؤمن از منافق، مؤمنان را با امتحان خاصی میآزماید تا درجه اخلاص آنها مشخص گردد. هریک از مفسران، دیدگاهی را برای این امتحان خاص الهی مطرح نمودهاند. ازجمله دستاوردهای این مقاله که مفسران بدان نپرداختهاند، آن است که پذیرش جانشینی امیرمؤمنان× و ولایت ائمه اطهار^ از نشانههای مهم تشخیص مؤمن از منافق است. این نتیجه موافق با ظاهر آیه است و روایات بسیاری آن را تأیید مینمایند.
محمد کاظم رحمان ستایش، طلعت حسنی بافرانی، فاطمه زهرا آل ابراهیم دهکردی،
دوره ۱۳، شماره ۵۰ - ( ۴-۱۴۰۱ )
چکیده
آیه اکمال ـ که از آیات شاخص در موضوع ولایت است ـ در طول تاریخ معرکه آراء مفسران فریقین بوده است. برخلاف دیدگاه اکثر مفسران اهلتسنن، دیدگاه اکثر مفسران شیعی حاکی از دلالت آیه بر ولایت امیرمؤمناناست. البته روایات دال بر این معنا محدود در مصادر روایی شیعه نیست و در برخی مصادر روایی اهلسنت منعکس شده است. بر این پایه بعید نیست که اختلافها در مورد دلالت آیه، ریشه در امری غیر از روایات داشته باشد و آن چگونگی فهم ارتباط موجود میان آیه اکمال و آیه محرمات از طعام است. فهم نادرست این ارتباط، زمینه طرح دیدگاه ناسازگاری سیاقی در استدلال به آیه اکمال بر ولایت امیرمؤمنان را فراهم آورده است. در این راستا نگاهی توصیفی ـ تحلیلی به دیدگاه و خاستگاه آن نشان میدهد: آیه اکمال خواه پیوستگی نزولی با آیه محرمات طعام داشته باشد و خواه نداشته باشد، با توجه به متوقف نبودن دلالت آیه محرمات از طعام بر آیه اکمال و تغییر لحن در آیه اکمال، آیهای معترضه است؛ آیه اکمال با دلالت بر ولایت امیرمؤمنان به حسب معنا با آیه محرمات از طعام مرتبط است؛ روایات صادره از معصومان در خصوص آیه اکمال، کوششی هوشمندانه به منظور اثبات نادرستی این دیدگاه بوده است.
ریس اعظم شاهد، محمد حسن زمانی،
دوره ۱۳، شماره ۵۱ - ( ۷-۱۴۰۱ )
چکیده
هرکدام از فرق و گروههای مسلمان برای فهم و تبیین آیات قرآن کریم مبانی و روشهای متفاوتی متناسب با اعتقادهای خود برگزیدهاند. یکی از این فرق، فرقه دیوبندیه است که تا حدودی روش متفاوت از دیگر فرقههای اهلتسنن را در تفسیر قرآن کریم اتخاذ نموده است. دیوبندیه از نظر فکری به حیاتی و مماتی تقسیم شده است، ازاینرو در مبانی و روش تفسیر قرآن و دیگر مسائل دینی از یکدیگر متمایز میگردند؛ بر این بنیاد ضرورت دارد که با تمرکز بر مبانی و روش این فرقه، نمونههای تفسیری دیوبندیه بیان شود. سؤال اصلی پژوهش حاضر تحلیل و بررسی نمونههای تفسیری دیوبندیه است. برای دستیابی به پاسخ مناسب از منابع معتبر دیوبندیه استفاده شده و نتیجه اینکه عمده روش تفسیری دیوبندیه نص و نقلگرایی است. آنان در تفسیر آیات ولایت بر پایه مبانی و پیشفرض اهلتسنن به تفسیر پرداخته و در برخی موارد ضمن پذیرش روایات سبب نزول درباره امام علی و اهل بیت به توجیه روایات پرداختهاند تا به رد دیدگاه شیعه بیانجامد.
سیده سعیده غروی، فاطمه زهرا آل ابراهیم دهکردی،
دوره ۱۳، شماره ۵۱ - ( ۷-۱۴۰۱ )
چکیده
آیه تبلیغ که از آیات شاخص در موضوع ولایت است، در طول تاریخ معرکه آراء مفسران فریقین بوده است. برخلاف دیدگاه اکثر مفسران اهل سنت، دیدگاه اکثر مفسران شیعه حاکی از دلالت آیه بر ولایت امیرمؤمنان علی است. البته روایات دال بر این معنا محدود در مصادر روایی شیعیان نیست و در برخی مصادر روایی اهل سنت نیز انعکاس یافته است. بر این پایه بعید نیست که اختلافها در مورد دلالت آیه، ریشه در امری غیر از روایات داشته باشد و آن چگونگی فهم ارتباط موجود میان آیه تبلیغ و آیات اهل کتاب است. فهم نادرست این ارتباط، زمینه طرح دیدگاه ناسازگاری سیاقی در استدلال به آیه تبلیغ بر ولایت امیرمؤمنان را فراهم نموده است. در این راستا نگاهی توصیفی ـ تحلیلی به دیدگاه و خاستگاه آن نشان میدهد: آیه تبلیغ خواه پیوستگی نزولی با آیات اهل کتاب داشته باشد و خواه نداشته باشد، با توجه به متوقف نبودن دلالت آیات اهل کتاب بر آیه تبلیغ و تغییر لحن در آیه تبلیغ، آیهای معترضه است؛ همچنین آیه تبلیغ با دلالت بر ولایت امیرمؤمنان به حسب معنا با آیات اهل کتاب مرتبط است؛ روایات صادره از معصومان در خصوص آیه تبلیغ، کوششی هوشمندانه به منظور اثبات نادرستی دیدگاه ناسازگاری سیاقی بوده است.
محمود شیخ،
دوره ۱۴، شماره ۵۴ - ( ۱۲-۱۴۰۲ )
چکیده
برخی از صوفیان داستان قرآنی موسی و خضر را، به دلیل برتری خضر بر موسی در ظاهر داستان، دلیل بر برتری ولایت بر نبوت دانستهاند. در مقابل برخی دیگر، از برتری مقام موسی بر خضر سخن گفتهاند. برتری خضر بر موسی، مشکلات الهیاتی پدید میآورد و برای حل این مشکل در کلمات مفسران و به تبع آنان متصوفه مواردی طرح شده است که برخی ضعیف و برخی قوی است. برخی از این وجوه عباتاند از: موسایی که به مصاحبت با خضر مأمور شد، موسای کلیم نیست؛ خضر فرشتهای الهی بود و موسای کلیم مأمور به صحبت با فرشتهای بود؛ برتری خضر بر موسی نسبی است نه مطلق؛ خضر خود پیامبری الهی بوده است و تبعیت موسی از او تبعیت یک پیامبر از پیامبر دیگر است. پاسخ آخر نزد اکثر مفسران نیز مقبول است. خضر خود پیامبر بوده است و استفاده موسی از خضر مانند استفاده او از محضر شعیب است. از نخستین تفاسیر اهل سنت و شیعیان تا روزگار ما این نظر مورد اشاره مفسران بزرگی چون طبری، سمرقندی، بیضاوی، ابوحیان اندلسی و صوفیانی چون بخاری، قشیری، هجویری، غزالی، سنایی، عینالقضاه و علاءالدوله سمنانی است. به نظر میرسد از میان این اقوال که ما را در حل مسئله برتری خضر بر موسی یاری میکند، این قول رَوایی بیشتری داشته باشد، زیرا: اولاً مورد تأیید روایات فریقین است؛ و ثانیاً منافاتی با پیامبرشناسی اسلامی ندارد و ثالثاً با سایر آیات قرآن کریم نیز هماهنگ است.