۵ نتیجه برای فطر
محمدرضا رضوان‌طلب،
دوره ۱، شماره ۲ - ( ۴-۱۳۸۹ )
چکیده
نظام‌های اخلاقی غالباً برای تأمین سعادت انسان و لذت‌بخشی به زندگی او تعریف می‌شوند؛ گرچه برخی با به چالش‌کشیدن غایت‌انگاری، وظیفه‌گرایی را شعار خود می‌دانند و به نتیجه نظام اخلاقی خود نمی‌اندیشند.
این پژوهش، نظام اخلاقی قرآن کریم را از حیث غایت‌مداری یا وظیفه‌گرایی، اتکای بر عقل و اطلاق یا وابستگی به جعلِ ناشی از اراده الاهی بررسی می‌کند و این نظام را بر مشخصات مؤلفه‌های نظام اخلاقی برتر تطبیق می‌دهد. نسبت گزاره‌های اخلاقی را با عقل، فطرت، وحی، جهان‌بینی و عقائد انسان‌ها مشخص می‌کند و دیدگاه اسلام را در مورد مسئله مهم نسبیت در اخلاق روشن می‌سازد و در پایان نمونه‌ای از نظام اخلاقی مورد نظر قرآن کریم را با توجه به آیات ارائه می‌دهد.
محمدابراهیم ایزدخواه،
دوره ۴، شماره ۱۴ - ( ۶-۱۳۹۲ )
چکیده
دلیل فطرت یکی از دلایل خداشناسی است که قرآن نیز بر آن تأکید دارد. فطرت دارای گرایش‌های متعددی است که یکی از آنها گرایش به‌سوی کمال مطلق است. آیات ناظر بر وجود فطرت خداجویی در انسان را می‌توان در چهار دسته سامان داد: آیاتی که به راحت بر فطرت دلالت دارد. آیاتی که پیامبران را مذکِّر معرفی نموده است. آیاتی که بیانگر آن است که دسته‌ای از مشرکان علی‌رغم باورمندی‌شان نسبت به خداوند، به شرک ربوبی گرفتار گشته‌اند و آیاتی که به بازگویی جریان عالم ذر یا الست مربوط است. برخلاف روش معمول محققان قرآنی در بررسی آیات مربوط به فطرت ـ که به بررسی و تفسیر آیات دسته اول و چهارم بسنده می‌کنند ـ می‌بایست همه آیات گروه‌های چهارگانه فوق مورد توجه قرار گیرد.
محمدتقی فعالی،
دوره ۶، شماره ۲۴ - ( ۱۰-۱۳۹۴ )
چکیده
از نظر تمام مفسران و نیز فیلسوفان دستیابی به معرفت برای انسان امکان‌پذیر است. آدمی می‌تواند با توسل به روش‌های مختلف به معرفت دست یابد. در این میان، حس راهی برای نیل به شناخت و طریقی برای مواجهه با جهان خارج است. حس انسان را با جهان خارج آشنا کرده پرده از رازهای حسّی برمی‌دارد. متفکّران در ارتباط با اعتبار طریق حس دیدگاه‌های متفاوتی را مطرح کرده‌اند امّا آموزه‌های قرآن و استدلال‌های که از آیات قرآن به دست می‌آید ما را به این سمت رهنمون می‌نماید که حس راهی معتبر است. قرآن با ترتیب دادن استدلال‌های مختلف ارزشمندی شناخت حسی را به صورت فی الجمله می‌پذیرد. از سوی دیگر آیات قرآن بیانگر آن است که در حس امکان خطا وجود دارد. فلاسفه در ارتباط با نسبت نفس با شناخت حسی معتقدند که نفس انسان در مرحله قبل از حس، فاقد هرگونه معرفت است، امّا قرآن اظهار می‌دارد که نفس در آغاز، فاقد علم حصولی است و طرح مسئله فطرت ما را بر آن می‌دارد که معتقد شویم معارف فطری و غیرحصولی در نفس، قبل از حس وجود دارد.
ابراهیم کلانتری، حمیدرضا شاملو،
دوره ۱۱، شماره ۴۳ - ( ۷-۱۳۹۹ )
چکیده
آیات ۱۷۲ و ۱۷۳ اعراف مشهور به آیات میثاق از پیچیده‌ترین آیاتِ قرآنی به‌لحاظ تفسیری است. یکی از مباحث اصلی در تفسیر این آیات بحث موطن أخذ میثاق است؛ به این معنا که، این میثاق الهی که مفاد آن ربوبیّت الهی و عبودیّت انسان است در کجا بسته شده و صحنه‌ای که پرسش «أ لَسْتُ بِرَ بِّکُمْ» و پاسخ «بَلی» در آن رخ نموده در کجاست؟ مفسران از دیرباز نظرهای متفاوتی درباره موطن أخذ میثاق در این آیات ابراز داشته‌اند؛ از جمله علامه طباطبایی عالم ملکوت را موطن أخذ میثاق می‌داند اما آیت‌الله جوادی‌آملی این نظر را نقد و ردّ نموده و موطن فطرت را موطن أخذ میثاق دانسته است. این مقاله در پی آن است که، پس از تقریر نظر این دو مفسر، نشان دهد: قول ملکوتی‌بودن أخذ میثاق با مبانی قرآنی و برهانی سازگارترست و دیگر آنکه تمام مواطنی که برای أخذ میثاق از سوی مفسّران صورت‌بندی شده است به دو موطن ملک و ملکوت قابل ارجاع است.
علیرضا نوبری،
دوره ۱۳، شماره ۵۰ - ( ۴-۱۴۰۱ )
چکیده
فطرت از واژگان کلیدی قرآن در حوزه انسان‌شناسی به‌طور خاص و هستی‌شناسی به‌طور عام است، ازاین‌رو از گذشته تاکنون مکاتب کلامی، فلسفی، عرفانی، تفسیری و روایی به آن پرداخته‌اند. پژوهش حاضر با بررسی تفاسیر موجود، با رویکرد تفسیری قرآن به قرآن و تأکید بر مباحث جانشینی و همنشینی، مفهوم فطرت را در کاربردهای قرآنی تبیین کرده است. این روش با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی تلاش می‌کند زوایای پنهان یک مفهوم را با فرایندی مشخص بازشناسی کند. با بررسی واژه « فطر / فطرت» در تفاسیر موجود و تحلیل آن، روشن گردید این واژه ضمن همنشینی با صفات ربوبیت، ولایت، توحید و رازقیت و جانشینی واژگان سنت، انشقاق و انفراج از آن، دربرگیرنده مفهومی نزدیک به مفهوم سنت است. از این رو، فطرت در قرآن بیانگر وجود نظم و انتظام در هستی است. چنین انتظام معناداری در درون انسان نیز منطبق بر نظام هستی مفطور شده است؛ نظامی که در شکل روابط علّی میان پدیده‌ها ظاهر می‌گردد.
واژگان کلیدی
.jpg)
