---

دانش تفسیر و روش تفسیر روایی، همزاد با قرآن و پیشینه‌ای به قدمت نزول آن دارد؛ اما روایات تفسیری، همچون دیگر روایات، در گذر تاریخ با آسیب‌هایی روبه‌رو شده ‌است؛ بخشی از روایات و مجموعه‌های تفسیری در اثر حوادث روزگار از بین رفته، و در دسترس ما نیستند؛ برخی از تفاسیر نقلی موجود نیز، به آفت حذف یا ضعف اسانید دچار شده، و برخی نیز به ضعف‌های محتوایی مبتلا گشته‌اند.
این مقاله بر آن است ضمن شناسایی مهم‌ّترین آسیب‌ها، به اختصار میزان تأثیر هریک از آنها در فهم آیات قرآنی را براساس اختلاف دیدگاه‌های مفسّران و قرآن‌پژوهان اسلامی بررسی و ارائه نماید.
مهم‌ّترین آسیب‌های روایات تفسیری را می‌توان در حذف اسانید، وضع حدیث، ورود اسرائیلیات، پدیده غلوّ و غالیان، نقل به معنا و اختلاف قرائات دانست.

---

---

آیات متعددی از قرآن کریم بر اصل رجعت دلالت می‌‏کند. یکی از آیاتی که در آن به خروج «دابه الارض» اشاره شده است، آیه ۸۲  نمل است. واژه «دابه» از نظر معنا، جنبنده‌ای است که قابل اطلاق بر انسان و غیر انسان است. درباره چیستی «جنبنده زمینی» و چگونگی برنامه و رسالت او، قرآن به‌صورت اجمال چنین می‏فرماید که: موجود متحرک و جنبنده‌‏ای است که خدا او را در آستانه رستاخیز، از زمین ظاهر می‏سازد. او با مردم سخن می‏گوید و سخنش این است که مردم به آیات خدا ایمان نمی‌‏آورند. با توجه به سیاق آیه و آنچه از روایات استفاده می‌‏شود، خروج «دابّه الأرض»، از جمله رویدادهایی است که به‌عنوان نشانه‌های قیامت، از آن یاد شده است و به یقین این رویداد، پیش از برپایی قیامت خواهد بود. این امر جز رجعت نمی‌‏تواند چیز دیگری باشد. روایات فراوانی نیز بر این مطلب دلالت می‌‏کند.

---