پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، ghobadi@ihcs.ac.ir
چکیده: (817 مشاهده)
دامنه معنایی «فضل» و مشتقات آن، به‌عنوان یکی از واژه‌های پرکاربرد قرآنکریم ـ که بیش از 90 بار در آیات مختلف به‌کار رفته ـ بسیار گسترده است. از آن میان، معانی ارائه‌شده در تفاسیر برای فضل در آیه 34 سوره نساء، خاستگاه طرح پرسش‌های جدی در این زمینه شده است. در این مقاله، با استفاده از الگوی معناشناسی تاریخی، ضمن بررسی روند تغییرها در حوزه معنایی این واژه از خلال 40 تفسیر از نخستین آثار تفسیری تا دوران معاصر، کوشیده است با مقایسه و تحلیل این اطلاعات و داده‌ها و تعیین میزان هم‌گرایی و واگرایی آنها، زمینه یک گونه‌شناسی انتقادی را فراهم سازد و با تکیه بر قرائنی درون‌متنی، مانند: معنای لغوی، سیاق و دیگر آیات، زمینه دستیابی به معنای درست این واژه را فراهم آورد. نتیجه بررسی‌ها نشانگر آن است که کاربست «فضل» در این آیه، بیشتر ناظر به امور مادی و در گرو تلاش و کوشش انسان است و امتیاز ذاتی برای مردان نیست.
