سنت امتحان یکی از سنت‌های فراگیر خدای متعال است. این سنت در مورد بنی‌اسرائیل در زمان غیبت حضرت موسی به‌وقوع پیوست. تحلیل قرآنی این موضوع نشان می‌دهد که ایمان ضعیف بنی‌اسرائیل، وجود افراد مفسد در بین آنها و تأثیر فرهنگ مردم مصر بر آنها زمینه‌ای را می‌طلبید تا به‌وسیله سنت امتحان، افزون بر جدایی مومنان خالص از منافقان و مفسدان، رسوبات فرهنگ مردم مصر از اذهان بنی‌اسرائیل پاک شود. این امتحان به‌وسیله تمدید میقات حضرت موسی از سی‌شب به چهل شب و ظاهر شدن مجسمه‌ای از جنس طلا به‌شکل گوساله، توسط سامری انجام شد. بنی‌اسرائیل در جریان این امتحان به‌خاطر عواملی چون عجله کردن، عدم توجه به‌راهنمایی عقل و ضعیف و برکنار کردن حضرت هارون، با روی آوردن به گوساله‌پرستی، دچار انحرافی شدند که از نظر کیفیت، کمیت و زمان وقوع قابل توجه است. با این حال، اقدامات حضرت موسی و توبه بنی‌اسرائیل پیامدهای مثبتی را از این امتحان برجای گذاشت.